73 rocznica wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim – 19 kwietnia 2016
Dziś 73 rocznica wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Polecam wiersz z przemówienia Prezydent Warszawy ( przemówienie bardzo dobre szkoda tylko, że wykorzystane jako część walki politycznej, wzruszające przemówienie Prezydenta RP zaś, w zestawieniu z jego czynami -obłudne) – wiersz niemieckiego pastora Martina Niemoellera napisny w obozie Dachau:
„Kiedy przyszli po Żydów, nie protestowałem, nie byłem przecież Żydem,
kiedy przyszli po komunistów, nie protestowałem, nie byłem przecież komunistą,
kiedy przyszli po socjaldemokratów, nie protestowałem, nie byłem przecież socjaldemokratą,
kiedy przyszli po związkowców, nie protestowałem, nie byłem przecież związkowcem,
kiedy przyszli po mnie, nikt nie protestował, nikogo już nie było.„
Pomnik Bohaterów Getta na Warszawskim Muranowie przy Muzeum Polin
Kopia pomnika znajduje się w Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie.
W lipcu 1946 utworzono Komisję Budowy Pomnika, w skład której weszli: Adolf Berman, Icchak Cukierman i Bernard Falk. Wykonanie projektu zlecono rzeźbiarzowi Natanowi Rapaportowi.
Prace rozpoczęto w 1947.
Autorem oprawy architektonicznej pomnika był Leon Suzin.
Odsłonięcie pomnika odbyło się 19 kwietnia 1948 w piątą rocznicę wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.
Pomnik wzniesiono ze składek organizacji żydowskich.
Na zdjęciu Naczelny Rabin Polski Michael Joseph Schudrich odmawiający Kadisz- żydowska modlitwę za zmarłych.
Decyzję o budowie pierwszego, skromnego upamiętnienia Powstania w Warszawskim Getcie podjął Centralny Komitet Żydów w Polsce, mający wówczas swoją siedzibę w Lublinie. W 1946 zwrócono się do Leona Suzina z prośbą o wykonanie projektu architektonicznego. Monument został odsłonięty 16 kwietnia 1946 .
Pomnik składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to okrągła tablica z napisem w językach polskim, hebrajskim i jidysz: „Tym, którzy polegli w bezprzykładnej bohaterskiej walce o Godność i Wolność narodu żydowskiego, o Wolną Polskę, o wyzwolenie człowieka – Żydzi Polscy”. Tablicę otacza kamienne obrzeże z czerwonego piaskowca. Kolor kamienia i wysypane wokół fragmenty cegieł symbolizują krew przelaną w walce.
Niższa część pomnika to płyta w kształcie koła, na której został umieszczony odlany z metalu liść palmowy – symbol męczeństwa – oraz hebrajska litera „bet” czyli „B”.
Litera „B” pochodzi od słowa berejszys lub brejszes w języku jidysz, a bereszit w języku hebrajskim. Jest to pierwsze słowo Księgi Rodzaju − pierwszej i najważniejszej księgi Tory, o wielkim znaczeniu dla teologii judaistycznej.
Okrągły kształt obydwu części pomnika symbolizuje włazy do kanałów, które były wykorzystywane przez żydowskich bojowców w czasie powstania w getcie.
Kamienną płytę przed pomnikiem zdobią dwie siedmioramienne menory wykonane z brązu, pełniące jednocześnie funkcję zniczy zapalanych w czasie uroczystości rocznicowych. Na pomniku pod płaskorzeźbą na płycie z czarnego marmuru widnieje napis w języku polskim, jidysz i hebrajskim: „Naród żydowski swym bojownikom i męczennikom”.
Forma pomnika nawiązuje do muru Getta , Ściany Płaczu w Jerozolimie oraz do ściany komunardów na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Centralną jego część stanowi płaskorzeźba z brązu , która przedstawia grupę żydowskich bojowników. Nosi ona tytuł „Walka” i symbolizuje bohaterski zryw w kwietniu 1943.
Powstańcy trzymają w dłoniach butelki z benzyną, pistolety i granaty.
Młoda kobieta trzyma na ręku dziecko.
Wszystkich otaczają płomienie symbolizujące podpalone przez Niemców getto.
W 1946 w miejscu zniszczonego bunkra usypano pamiątkowy kopiec nazwany Kopcem Anielewicza.
Bunkier Anielewicza znajdował się na rogu ulic Miłej i Dubois (adres przedwojenny – Miła 18) na warszawskim Muranowie. Pod koniec powstania w getcie ukrywali się w nim, a następnie ponieśli śmierć członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej, wśród nich dowódca ŻOB Mordechaj Anielewicz.
Zasypany bunkier stał się jednocześnie zbiorowym grobem, gdyż po 1945 przy Miłej 18 nie przeprowadzono prac ekshumacyjnych.
W czasie powstania sztab Żydowskiej Organizacji Bojowej znajdował się przy ul. Miłej 29, zaś po jego wykryciu przeniósł się do schronu przy Miłej 18.
Był to duży, dobrze wyposażony w broń i żywność bunkier, z doprowadzoną wodą i elektrycznością, zbudowany pod kamienicą zniszczoną we wrześniu 1939.
8 maja 1943 bunkier, w którym znajdowało się ok. 300 osób, został otoczony przez Niemców i kolaborujące z nimi oddziały Ukraińców. Po wezwaniu do poddania się,część ukrywających się (głównie ludność cywilna) opuściła bunkier i poddała się. Żołnierze ŻOB-u, którzy pozostali w środku, próbowali podjąć nierówną walkę, jednak Niemcy zaczęli wpuszczać do środka gaz. Żydowscy bojowcy popełnili zbiorowe samobójstwo.
Zginęło ok. 120 powstańców, w tym dowódca ŻOB Mordechaj Anielewicz ze swoją dziewczyną Mirą Fuchrer. Przeżyło ok. 15 osób.
„Kopiec Powstańców Warszawskiego Getta, usypany z gruzów ulicy Miłej, przed wojną jednej z najruchliwszych ulic żydowskiej Warszawy.
Tu, w ruinach bunkra przy Miłej 18, spoczywają członkowie sztabu Żydowskiej Organizacji Bojowej, wśród nich Mordechaj Anielewicz, dowódca powstania, inni bojowcy, a także osoby cywilne. 8 maja, po trzech tygodniach walki, otoczeni przez hitlerowców, zginęli lub odebrali sobie życie nie chcąc ginąć z ręki wroga. W getcie wybudowano kilkaset bunkrów. Wykryte i zniszczone stały się mogiłami. Chociaż nie ocaliły swoich mieszkańców są symbolem woli życia Żydów Warszawy. Bunkier przy Miłej 18 był największy w getcie. Poniosło w nim śmierć ponad stu bojowców. Tylko niektórzy znani są z imienia i nazwiska.
Tu spoczywają w miejscu swojej śmierci na znak, że cała ziemia jest ich grobem.”
Trakt Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów – kamienne pomniki rozmieszczone na warszawskim Muranowie i upamiętniających miejsca, wydarzenia i ludzi związanych z Gettem Warszawskim.
Odsłonięcie Traktu odbyło się 18 kwietnia 1988, w przeddzień 45. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie.
Mur–Pomnik Umschlagplatz – na terenie dawnego placu przeładunkowego, skąd w latach 1942–1943 Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince oraz obozów w dystrykcie lubelskim ponad 300 tysięcy Żydów z Warszawskiego Getta.
Pomnik został odsłonięty 18 kwietnia 1988 w przeddzień 45. rocznicy wybuchu powstania w getcie. Otoczona murem przestrzeń na planie prostokąta symbolizuje otwarty wagon kolejowy. Na wewnętrznej ścianie monumentu w kolejności alfabetycznej – od Aby do Żanny – wyryto 400 najpopularniejszych przed wojną polskich i żydowskich imion. Podkreślają one kilkusetletnie współistnienie w Warszawie obydwu społeczności oraz przenikanie się ich kultur i religii. Każde imię symbolicznie upamiętnia również tysiąc ofiar Warszawskiego Getta. W centralnej części ściany umieszczono cztery kamienne tablice z napisami w językach: polskim, jidysz, angielskim i hebrajskim o treści:
„Tą drogą cierpienia i śmierci w latach 1942–1943 z utworzonego w Warszawie getta przeszło do hitlerowskich obozów zagłady ponad 300 tys. Żydów.”
Pomnik zaprojektowany przez Karola Badynę upamiętnia Jana Karskiego, kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego, który jako jeden z pierwszych poinformował świat o zagładzie Żydów w okupowanej Polsce.
Jest to trzecia ławeczka pomnikowa upamiętniająca Jana Karskiego w Polsce (po Łodzi i Kielcach) oraz szósta na świecie (po Waszyngtonie, Nowym Jorku i Tel Awiw-Jafaie).
Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci dzięki Markowi Edelmanowi, ostatniemu dowódcy powstania, który co roku, w rocznicę powstania składał pod pomnikiem Bohaterów Getta bukiet tych żółtych kwiatów.
Akcja „Żonkile” ma na celu propagowanie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat Powstania w Getcie Warszawskim.
Może Cię zainteresować
Zamek, który nigdy nie istniał – luty 2016
Miasto, którego już nie ma – luty 2016
